|
نویسنده : سجاد
معماری سبز شیوه‌ای پایدار از طراحی ساختمان سبز است و در واقع طراحی و ساخت و سازی با تفكر زیست محیطی محسوب می‌شود. معماران سبز برای خلق سازه‌های برتر خود عموما با مفاهیمی كلیدی سر و كار دارند كه حول محور دوستدار محیط زیست و كارآمدی انرژی دور می‌زند. بوم‌شناسی طبیعی سیاره ما بایستی مدل كلانی برای معماران باشد تا آن را برای ساختمان سبز به كار ببرند. در حال حاضر معماری می‌تواند خودش را بر اساس نظام سیاره‌ای و خورشیدی ما مدل‌سازی كند تا از این راه با‌كپی‌برداری از محیط زیست طبیعی به احداث ساختمان و سازه‌های نوین یا انطباق دادن ساختمان‌های موجود با اصول و استانداردهای دوستدار محیط زیست پرداخته و در این فرآیند فاكتورهایی همچون مواد و مصالح مورد استفاده و فضای اختصاص یافته و كارآمدی انرژی از جمله فناوری خورشیدی و نظایر آن را لحاظ كند. معماری سبز یا معماری نوین آینده می‌تواند مثال‌های شگفت‌انگیزی از امكان‌پذیر ساختن زندگی بشر به نحو هماهنگ و موافق با محیط زیست به نمایش بگذارد.
طراحی و نقشه‌های معماران سبز در واقع فرصت‌های طلایی موجودی به شمار می‌روند تا طراحی زیبا، انرژی كارآمد و محل‌های سكونت، كار، سرگرمی و گردشگری با برچسب دوستدار محیط زیست را چنان خلق كنند كه توانایی انسان برای سازگاری یافتن و زندگی توأم با آرامش و صلح در زیست بوم دنیای طبیعت را به نمایش بگذارد.
اگر در نمایشگاه اكسپوی جهانی 2010 شانگهای سری به غرفه ژاپن بزنید با سازه عجیب و جالب توجهی روبه‌رو می‌شوید. این سازه كه رسما لقب جزیره كرم ابریشم ارغوانی را یدك می‌كشد با آن هیبت حباب مانند نامتجانس و ارغوانی رنگش شاید در نوع خود خیز بلندی در طراحی پیشرفته سازه‌های عمومی شهری به حساب آید. این ساختار سبك وزن مركب از یك سامانه فلزی لوله‌ای است كه در غشا یا لفافی ارغوانی همراه با سلول‌های خورشیدی مجتمع و یكپارچه پیچیده شده است. البته این فقط نما و كلیت ظاهری این سازه پیشرفته است و خصوصیاتی همچون سامانه تهویه و هوای مطبوع طبیعی و فناوری‌های ابتكاری سرمایشی با ویژگی كارآمدی انرژی را نیز باید بر قابلیت‌های تولید انرژی خورشید محور آن اضافه كرد.
غرفه نمایشگاهی ژاپن در واقع آمیزه و تركیبی از چند راهبرد ساختمان‌سازی پایدار برای حفظ و ایجاد فاكتور خنك‌سازی ساختمان‌هاست. در این میان یك سامانه فناورانه و ابتكاری لوله‌ای دوستدار محیط زیست موسوم به اكوتیوب وجود دارد كه به طور اختصاصی برای این سازه طراحی شده است تا دو هدف مهم را عملی سازد: تهویه طبیعی و به ارمغان آوردن روشنی طبیعی روز. در این مكانیسم ابتكاری، هوای خارج از طریق تونل‌ها یا كانال‌های زیرین سازه كشیده می‌شوند و با عبور از یك مخزن حاصل از جمع‌آوری آب باران هوای خنكی را رقم می‌زنند. هوای خنك شده حاصل سپس به شكل طبیعی از طریق لوله‌های شفاف موجود در سازه به بالا صعود می‌كند و نتیجه فرآیند، انتشار هوای خنك به فضاها و اماكن نمایشگاه خواهد بود. از طرفی با اسپری كردن آب به اطراف فضای خارجی ساختمان خنك‌سازی بیشتری فراهم می‌شود. روشنایی سازه نیز با چراغ‌های ال.ای.دی تامین می‌شود.
اما غشای بالشتكی ارغوانی رنگی كه جزیره كرم ابریشم را در خود گرفته، امكان فیلتر شدن طبیعی میزانی از نور برای ورود به صحن داخلی ساختمان را فراهم می‌كند. علاوه بر این، نزدیك به 20 تا 30 كیلو وات از سلول‌های خورشیدی برای تولید برق در این غشا تعبیه شده‌اند.
فضای داخلی نمایشگاه با مجموعه‌ای از فناوری‌های مرتبط با حفظ انرژی و آب آراسته شده است. البته ربات‌های انسان‌نما نیز به بازدیدكنندگان خوشامد می‌گویند.
این بالش غول‌پیكر كه مساحتی معادل 6000 مترمربع را به خود اختصاص داده به زبان ژاپنی، زی كن دائو لقب گرفته كه كنایه از رنگ و شكل آن است.
سامانه «ارگانیسم تنفسی» نیمه مدور به كار گرفته شده، مصرف كارآمد منابع طبیعی را در پی دارد؛ با وجود یك غشای دو لایه‌ای كه همزمان با در میان گرفتن باتری‌های جمع‌آوری‌كننده انرژی خورشیدی برای تامین برق مورد نیاز از یك سو و پالایش و تصفیه اشعه‌های مضر نور خورشید برای ورود به ساختمان و تامین روشنایی طبیعی از سوی دیگر، تفسیر مناسبی از این كه فناوری چگونه می‌تواند زندگی ما را بهتر كند، ارائه می‌كند. به این ترتیب فناوری‌های حفظ‌كننده انرژی كه یكی پس از دیگری به صحنه می‌آیند و ایفای نقش می‌كنند، بار دیگر نقش فناوری دوستدار محیط زیست را در كمك به انسان‌ها برای دستیابی به زندگی توأم با آسودگی و اطمینان بیشتر در آینده، برجسته و نمایان می‌سازند.
دژ غول‌آسای شنی در نبرد با بیابان‌زایی
كویرزایی یا ازهم‌پاشیدگی و افت زمین در نواحی خشك، مشكل روبه رشدی است كه از جنگل‌زدایی، آتش‌سوزی‌ها و تغییرات اقلیمی ناشی می‌شود. تا امروز هم شیوه‌ها و راه‌حل‌های متنوعی برای جلوگیری از حركت شن‌های روان و همچنین پیشرفت بیابان یا تبدیل اراضی نواحی خشك به سرزمین‌های كویری پیشنهاد و بعضا مورد استفاده واقع شده‌اند. اما جدا از تمامی راه‌حل‌های بنیادی مربوط به موضوع جلوگیری از گسترش مساحت بیابان‌ها، مگنوس لارسون، دانشجوی معماری لندن راه حل موثر و محكمی را مطرح كرده است: یك دیوار طویل 6000 كیلومتری از ماسه سنگ‌هایی كه به شكل مصنوعی به هم پیوسته و یكپارچه شده‌اند و صحرای آفریقا را از شرق به غرب در می‌نوردد. تلماسه‌های واقع در امتداد دیوار ماسه سنگی لارسون در حكم تركیبی از اسكان بخشیدن به پناهندگان و مهاجران و همچنین سدی در برابر صحرا عمل خواهند كرد.
این پروژه كه جایزه نخست بنیاد جوایز ساخت‌وساز پایدار را به خود اختصاص داده، در نظر دارد تا از نوعی باكتری میله‌ای شكل موسوم به باسیل مرتع كه از میكروارگانیسم‌های یافت شده در تالاب‌ها و مرداب‌ها به شمار می‌رود به منظور جامدسازی و به هم چسباندن دانه‌های شن از سنگ‌های محكم‌تر استفاده كند. این طراح مبتكر معتقد است روزی می‌تواند دانه‌های شن را وادار به اجرای قابلیت‌های مختلفی كند كه صف‌شدن در قالب الگوهای مشخص، اشكال مشخص، ایجاد ساختاری كه پی در پی و طی دوره ای از یك دهه، یك قرن و یك هزاره تغییر پذیر باشد، از این جمله‌اند.
این شیوه در واقع نقطه عزیمت و چرخشی از متدهای رایج ضدبیابان‌زایی از جمله حفاظت آب، مدیریت خاك، جنگل‌كاری، انرژی پایدار، مصرف بهینه اراضی، حفاظت از حیات وحش و كاهش فقر و تنگدستی محسوب می‌شود. در واقع بخش داخلی تلماسه‌ها در طول دیوار ماسه سنگی می‌تواند برای نیل به اهداف متعددی به صورت توأم استفاده شود؛ اهدافی نظیر كمك به حاصلخیز ماندن خاك، تأمین آب و سایه و توجه و مراقبت از جانوران و گیاهان. كارشناسان معتقدند در صورتی كه این سازه عظیم دژ مانند ساخته شود، قادر به پشتیبانی طرح ابتكاری عملیات دیوار سبز صحرای آفریقا خواهد بود كه هدفش كاشتن سرپناهی از درختان در میان قاره سیاه است.
كوه ـ شهر سبز؛ كوهی از جنس ساختمان و زندگی
این تپه غول‌آسا عنوان با شكوه ساختمان كوهستانی سبز زنده را برای كشور ارمنستان یدك می‌كشد و بخش داخلی این تپه كه تماما بر اساس اصول پایدارسازی بنا شده شامل رستوران‌ها، فضاهای اداری، فروشگاه‌ها، آپارتمان‌ها و پاركینگ زیرزمینی است و كل پروژه بیشتر از آن كه ساختمانی غول‌پیكر را به ذهن متبادر سازد، شبیه قطعه‌ای از یك چشم انداز طبیعی به نظر می‌رسد. پنجره‌های ساختمان حالت طاقچه‌دار و تورفتگی در دیوار را دارند تا از گزند نور خورشید در سایه قرار گیرند. گرمای وابسته به مركز زمین كه در هماهنگی با دستگاه پخش‌كننده گرمای طبقات پمپاژ می‌شود، نیاز گرمایشی و سرمایشی اتاق‌ها و فضاهای داخلی را تامین می‌كند؛ ضمن این كه فضاهای خالی بزرگی كه در جای جای بخش درونی تپه سبز وجود دارند به نوبه خود تامین‌كننده فضاهای پوشیده و به طور طبیعی تهویه شده خواهند بود. این خلل و فرج درونی هم بزرگ بوده و هم به شكل محراب‌هایی با قوس و طاق‌های متعدد هستند. در بخش پایینی نیز استخرها و نواحی چشم‌انداز فضای سبز به خنك‌سازی فضاهای باز داخلی كمك می‌كنند. هدف معماران از طراحی شهر تپه‌ای لیك‌هیل معرفی گزینه جایگزینی برای توسعه سنتی شهرسازی با التزام به ویژگی‌های زیست محیطی و پایدارسازی است. به عنوان مثال به جای استفاده از ساختار متعارف نمای شیشه‌ای از یك سطح زایای در حال رشد استفاده شده است.
معماران سرشناس دنیا برای خلق سازه‌های برتر خود عموما با مفاهیمی كلیدی سر و كار دارند كه حول محور دوستدار محیط زیست و كارآمدی انرژی دور می‌زند
در واقع، ما به جای روبه‌رو شدن با سازه بزرگ شیشه پوش، با كوه زنده غول پیكر ساخته دست انسان روبه‌رو می‌شویم كه تفسیر مناسبی برای مفهوم توسعه چند منظوره نوین به شمار می‌رود. كل نمای خارجی این ساختمان تپه‌ای شكل با گیاهان بومی فرش شده كه عملكرد مهمی در جذب گرما، تصفیه كردن هوا و آب و فراهم كردن سكونتگاه برای جانوران و حشرات دارند، ضمن این كه تمامی مساحت خارجی بنا با مكانیسم بازیافت آب مصرفی آبیاری می‌شود. طرح پیشنهادی توسعه این تپه كه در شهر ایروان واقع در میان دو دریای خزر و سیاه در نظر گرفته شده 85 هزار متر مربع است و زندگی شهری در آن جریان دارد.
تالاب‌های مسقف برای گردشگری سبز
هر ساله بیش از 8/2 میلیون نفر از تالاب‌های سانچون كره بازدید می‌كنند كه پنجمین اراضی آبگیر جزر و مدی بزرگ جهان را در خود جای داده است. اما برای میزبانی چنین جمعیت مشتاق گروهی از آرشیتكت‌ها اقدام به طراحی نوعی مركز رسمی دیداركنندگان و گردشگران در این منطقه ویژه كرده‌اند كه جدا از رویكردهایی همچون توجه به معماری نوین و پرجاذبه، از رعایت اصول و استانداردهای ساختمان سبز و گردشگری سبز نیز غافل نمانده و حتی از امتیاز جالب توجه و بارزی برخوردار است كه این سازه را در نوع خود منحصر به فرد می‌سازد: خود ناحیه آبگیر یا همان تالاب مشهور كه قرار است جزئی از سازه تفریحات و گردشگری شود نه تنها در معرض تهدید و تخریب خارجی قرار نمی‌گیرد، بلكه با این فرآیند ساخت‌وساز تقویت و محافظت نیز خواهد شد. كارشناسان از همان ابتدای مطرح شدن این طرح عجیب گفته بودند كه چنین شاهكار ساختمانی به هیچ وجه كار آسانی نخواهد بود؛ اما آرشیتكت‌ها در خلق مدلی از این پروژه كه كمترین ساختار تهاجمی را برای طبیعت بكر داشته باشد، گویا موفق شده‌اند چون كه این پروژه زیبا با پدیده طبیعی جزر و مد كار می‌كند.
خلیج سانچون در كره جنوبی در واقع تالابی 3550 هكتاری و جزو اراضی آبگیر حفاظت شده است. از ویژگی‌های بارز این تالاب همین بس كه در مانداب‌های شور و كم عمق آن می‌توان یكجا بیش از 25 گونه در معرض تهدید را پیدا كرد. این موضوع نه تنها برای خصوصیات بوم شناختی منطقه مهم است، بلكه برای نقش و كمك آن برای تولید مثل گونه‌های مختلف ماهیان، علف‌ها و سبزال‌های دریایی و نرم‌تنان نیز از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. این پروژه جذاب معماری با این هدف طراحی شده است تا با كوهستان و اراضی آبگیر پیرامون آن در هماهنگی بوده و در عین حال كه همزمان وظیفه حفاظت از آنها را به عهده دارد، ویترینی برای به نمایش گذاشتن محیط اطراف نیز به شمار رود. به عنوان نمونه بام سبزی كه بخش قابل توجهی از ساختمان را پوشش می‌دهد و همچنین طرح‌بندی و آرایش اجزای معماری پروژه كه از مكانیسم طبیعی جریان‌های ورودی و خروجی جزر و مدی تالاب الهام گرفته، تنها گوشه‌ای از ویژگی‌های معماری سبز و توریسم سبز به شمار می‌رود.
از طرفی برای به حداكثر رساندن كیفیت‌های زیست محیطی آن، كلیت پروژه به دو ناحیه جداگانه تقسیم‌بندی شده است كه در واقع راهبرد ساده و كماكان سودمندی در جهت اجرا و كاركرد كارآمد اجزای پروژه و كمك به كاهش مصرف انرژی محسوب می‌شود. هر یك از فضاها به نحوی طراحی شده‌اند كه دسترسی به روشنی روز را به حداكثر ممكن افزایش دهند و كل سازه با هدف تضمین این كه سایت پروژه حداقل تخریب و تهدید را به طبیعت و زیست بوم منطقه تحمیل كند، بنا خواهد شد.
| 